Veelgestelde vragen over de proef met anticonceptie (R-12) voor duiven
1. Waarom is dit project nodig?
Het aantal duiven in de wijk Het Spoor (en dan met name in de straat Centraalspoor) is zo groot dat bewoners veel overlast ervaren. De uitwerpselen (duivenpoep) zorgt voor verstopte dakgoten en vieze zonnepanelen, auto’s en tuinmeubilair. Ook hebben bewoners last van het lawaai dat de duiven maken. De bewoners hebben zelf al van alles geprobeerd om de duiven te verjagen zoals vogelwering aanbrengen rond zonnepanelen en duivenpinnen aanbrengen op de daken. Ook is er in het verleden een vangactie geweest die niet het gewenste effect had. Daarom wil de gemeente nu proberen de populatie te verkleinen door middel van anticonceptie.
2. Zijn andere methoden (wegvangen, afschieten, duiventil, valkenier) niet beter?
De gemeente heeft verschillende methoden vergeleken op financiële en praktische haalbaarheid, effectiviteit (leidt de methode tot resultaten?) en op mate van diervriendelijkheid. Daar is de anticonceptiemethode het beste uitgekomen.
3. Waarom moeten we ingrijpen in de natuur? Moeten we duiven niet gewoon de ruimte geven? Verstoort dit het lokale ecosysteem niet?
De gemeente vindt dat (wilde) dieren ook een plek hebben in onze wereld, en dus ook in de gemeente Houten. Daarnaast zijn veel vogels en andere wilde dieren wettelijk beschermd en mogen zij niet worden verstoord, verjaagd of gedood. De stadsduif (Columba livia) is echter geen inheemse soort maar een gedomesticeerde variant van de rotsduif (Columba livia), die van nature niet voorkwam in ons land. De soort geniet daarom geen bescherming op grond van de Europese Vogelrichtlijn en de Nederlandse Omgevingswet. Aangezien de stadsduif heel veel voorkomt en veel overlast veroorzaakt in woonwijken en centrumgebieden, vindt de gemeente dat het geoorloofd is in te grijpen. Door de populatie duiven te verkleinen, krijgen minder talrijke vogels meer kans zich in de buurt te vestigen en handhaven. De gemeente hoopt dat het verkleinen van de duivenpopulatie het lokale ecosysteem juist versterkt doordat er meer diversiteit zal ontstaan.
4. Kan deze anticonceptie ook worden gebruikt voor de bestrijding van muizen en ratten?
Nee, dat kan niet. Nicarbazine, het actieve bestanddeel van R-12, houdt de embryonale ontwikkeling van het ei tegen. Aangezien ratten en muizen geen eieren leggen, zal R-12 dus geen onvruchtbaarheid bij muizen en ratten veroorzaken.
5. De gemeente moet toch bezuinigen, is er wel geld voor dit project?
De gemeente heeft geld vrijgemaakt voor dit project tot en met 2028.
6. Waarom is er wel geld voor dit project en moet er op andere zaken worden bezuinigd?
Het is waar dat er moet worden bezuinigd. Tegelijkertijd heeft de gemeente de ambitie te zorgen voor een openbare ruimte die schoon, heel en veilig is. Daarom is er (beperkt) geld vrijgemaakt voor dit project.
7. Hoe lang moet dit project doorlopen? Is daar wel geld voor?
De behandeling met R-12 gebeurt tijdens de volledige voortplantingsperiode - gemiddeld van maart tot oktober. Na een jaar zullen we de resultaten meten en evalueren. Bij positieve resultaten, zullen we doorgaan met de behandeling, in ieder geval tot en met 2028. Tot die tijd is er geld voor dit project gereserveerd.
8. Is R-12 giftig?
Nicarbazine is een geregistreerd diergeneesmiddel dat in de pluimveehouderij gebruikt wordt in preventieprogramma’s rond coccidiose, een darmparasiet bij vogels. Het is niet giftig.
9. Bevat R-12 hormonen?
R-12 bevat geen hormonen, dit maakt het een uniek anticonceptiemiddel. De onvruchtbaarheid is een bijwerking van het actieve bestanddeel en heeft niets met traditionele anticonceptie te maken. Het effect is volledig omkeerbaar, na 4-6 dagen herstelt de vruchtbaarheid zich volledig. Er is daarom ook geen sprake van misvormingen of letsels bij nakomelingen.
10. Is R-12 schadelijk voor andere vogels of dieren?
R-12 is niet gevaarlijk voor andere vogels. Door het dominante karakter van de stadsduiven krijgen andere vogel- en duivensoorten niet de kans om mee te eten van de maïs. Bovendien zijn andere vogels anatomisch niet in staat om de korrel op te nemen. Ook roofvogels ondervinden geen gevolgen van R-12. Ze worden niet ziek of onvruchtbaar als ze een duif eten die R-12 heeft opgenomen.
Trekvogels zijn evenmin in gevaar. De kans dat trekvogels tijdens de trek neerstrijken op een voederlocatie is erg klein. Ze hebben weinig interesse in de maïs, en als ze toch hun kans wagen, worden ze meteen weggejaagd door de dominante duiven. Mocht een trekvogel er toch in slagen om 5 dagen per week maïs mee te pikken, breekt het actieve bestanddeel binnen 4-6 dagen af. Dat betekent dat de vruchtbaarheid ruimschoots hersteld is wanneer de trekvogels op hun broedplaats aankomen.
11. Is R-12 gevaarlijk voor kinderen / mensen?
Een mens zou 750 kg/dag moeten eten voor er gezondheidsrisico’s optreden. Bovendien is de hoeveelheid maïs die de dispenser verspreidt zodanig dat de duiven alle maïs in ongeveer 15 minuten op zullen eten. Er zullen dus bijna geen maïskorrels overblijven. De risico’s voor mensen, inclusief kinderen is dus minimaal.
Buurtbewoners zijn op de hoogte gebracht van de aanwezigheid van de dispenser.
12. Zijn er risico's voor het milieu?
Het EFSA (European Food Safety Authority) schreef in maart 2010 het volgende: ‘Nicarbazin was not an irritant or sensitive to skin. No safety concern for soil compartment, groundwater or by secondary poisoning was identified.’ Nicarbazine heeft op deze manier geen enkele negatieve invloed op het milieu.
De hoeveelheid nicarbazine in R-12 is erg klein. Eén R-12 maïskorrel is gecoat met ongeveer 0,00032 gram nicarbazine, en rond de maïskorrel zit een waterafstotende coating. Blijven er toch korrels liggen, vermijdt de waterafstotende coating dat nicarbazine contact maakt met de bodem.
Een voorbeeld: tijdens het voederen krijgt een duif zo'n 10 gram R-12 binnen. Bij een voederplaats van 50 dieren strooien we dus 500 gram R-12, wat overeenkomt met 0,4 g nicarbazine. Stel dat er na het opruimen nog 25 korrels blijven liggen, dan blijft er 0,008 gram nicarbazine achter. Dankzij de waterafstotende coating van de korrels is het zeer onwaarschijnlijk dat deze 0,008 gram nicarbazine volledig in de bodem zal verdwijnen.
13. Trekt de maïs duiven van andere plaatsen aan?
Omdat je met anticonceptie nooit alle dominante dieren kan bereiken, zal er altijd een dominante groep overblijven. Duiven zijn defensief en agressief naar buitenstaanders toe. De overblijvers zullen de kolonie dus beschermen tegen indringers.
14. Trekt R-12 ratten of muizen aan?
Stadsduiven zijn gulzige eters. Bij het voederen van R-12 zijn de maïskorrels binnen enkele minuten volledig verdwenen.
Bij de start van het project beginnen we met een kleine hoeveelheid gewone maïs. Die hoeveelheid wordt in de eerste weken nauwkeurig afgestemd op het aantal duiven. Pas na 2 tot 3 weken wordt begonnen met de bewerkte maïs (R-12). Tegen die tijd blijft er nog zelden maïs liggen. Buurtbewoners en gemeentemedewerkers zullen dit ook controleren. De kans is dus klein dat het project ratten of muizen zal aantrekken.
15. Gaan alle duiven verdwijnen door dit project?
Bij het voederen met R-12 bereik je nooit alle duiven. Om onvruchtbaar te worden - en te blijven - moet een duif 5 dagen per week minstens 8 gram R-12 eten. Niet alle duiven krijgen deze portie binnen, zo zullen er altijd koppels zijn die nieuwe jongen voortbrengen. Om te schetsen: een koppel dominante stadsduiven kan tot wel 12 jongen per jaar voortbrengen.
Met geboortebeperking dunt de populatie op een organische manier uit. Er worden minder jongen geboren en de populatie verkleint door natuurlijke sterfte. Naarmate de populatie kleiner wordt, worden ook de dosissen R-12 kleiner. Op deze manier bereik je een gezonde, stabiele en evenwichtige populatie.
16. Komen er ook in andere wijken dispensers te staan?
Het gaat vooralsnog om een proef in de wijk Het Spoor die we regelmatig zullen evalueren. Op basis van de evaluatie, kan de gemeente besluiten de proef te stoppen, voort te zetten of uit te breiden. Vooralsnog zijn er geen plannen om ook in andere wijken dispensers te plaatsen.
17. Kunnen wij in onze wijk ook een dispenser krijgen?
Zie het antwoord op vraag 16.
18. Hoe snel zie je resultaten?
Na een jaar verwachten we 20-30% minder duiven. Na 4 tot 5 jaar hopen we dat er 80% minder duiven zullen zijn. De behandeling moet dan wel al die tijd worden voortgezet.
19. Is dit een diervriendelijke methode?
Door geboortebeperking met R-12, houden we de duivenpopulatie op een natuurlijke en veilige manier onder controle, zonder de dieren pijn te doen of te doden. De gemeente is dan ook van mening dat dit de meest diervriendelijke methode is die beschikbaar is aangezien de duiven niet worden verstoord, verjaagd of gedood. De Dierenbescherming heeft goedkeuring aan het project gegeven.
20. Waarom worden de duiven niet gewoon weggevangen?
Het wegvangen van duiven biedt slechts tijdelijk een oplossing. Het is onmogelijk om alle duiven weg te vangen en de overgebleven duiven zullen zich weer snel reproduceren. Een duif kan tot 7 keer per jaar broeden en dus zijn er al weer snel net zo veel duiven als voor de vangactie.
Daarnaast kun je je afvragen of het wegvangen en daarna doodmaken van de vogels ethisch verantwoord is.
Overigens heeft de gemeente in het verleden wel eens vogels weg laten vangen, maar die acties waren niet altijd succesvol. Dat kwam o.a. omdat er in de betreffende buurt niet veel platte daken zijn waar de vangkooien op konden worden geplaatst. Daarom denken we dat het gebruik van R-12 een betere keuze is.
21. Wie voert dit project uit?
Het project wordt begeleid en gemonitord door de Belgische dierenartsenpraktijk NeorniVet uit Hasselt. De gemeente Houten voert het project uit. Voor meer informatie zie: www.vetsforcitypigeons.com/nl
22. Is deze methode al elders uitgeprobeerd?
Deze methode is al in vele Belgische steden succesvol ingezet. Ook in Nederland wordt R-12 gebruikt in Heerlen, Groningen en Arnhem.
23. Wat vinden dierenbeschermingsorganisaties hiervan?
De Dierenbescherming heeft haar steun uitgesproken voor het project. In België steunt ook de dierenrechtenorganisatie GAIA de methode. Zie: www.gaia.be/nl/campagnes/respect-voor-duiven-de-stad(Verwijst naar een externe website).
24. Is de duif niet beschermd?
Nee, de stadsduif (Columba livia) is geen inheemse soort maar een gedomesticeerde variant van de rotsduif, die van nature niet voorkwam in ons land. De soort geniet daarom geen bescherming op grond van de Europese Vogelrichtlijn en de Nederlandse Omgevingswet. Wel geldt het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren) en de algemene zorgplicht.
25. Kan deze methode ook worden gebruikt voor andere vogels zoals kauwen en kraaien?
In theorie kan R-12 toegepast worden op andere (grotere) vogels zoals zeemeeuwen, kauwen en kraaien, maar het geneesmiddel is alleen geregistreerd voor stadsduiven. Het FAGG, Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten, geeft tot op heden geen toestemming om R-12 te gebruiken voor geboortebeperking bij andere vogels.
26. Wat kan ik doen als ik last heb van duiven in mijn buurt?
Als u last heeft van duiven, kunt u beginnen met uw eigen huis en woonomgeving zo onaantrekkelijk mogelijk te maken voor duiven door bijvoorbeeld vogelwering en duivenpinnen te (laten) plaatsen. Daarnaast kunt u ervoor zorgen dat er zo min mogelijk voedsel aanwezig is voor de duiven. Vraag buurtbewoners om de duiven niet te voeren. De gemeente heeft eventueel flyers beschikbaar om mensen op te roepen duiven niet te voeren. U kunt deze flyers in de buurt verspreiden.
Voor meer informatie kunt u terecht op de volgende websites:
Bij12.nl: schade-voorkomen/duiven(Verwijst naar een externe website)
Rijksdienst voor het cultureel erfgoed: Duivenoverlast(Verwijst naar een externe website)
27. Mag ik duiven voeren?
De gemeente roept bewoners op om duiven en watervogels (eenden, zwanen, ganzen) niet te voeren. Dat is beter voor de vogels zelf en zorgt voor minder vogels en dus minder overlast. Het achterlaten van bijvoorbeeld brood in de openbare ruimte bedoeld voor vogels, beschouwt de gemeente als vervuiling van de openbare ruimte en dat is niet toegestaan. Het achtergelaten voer kan, behalve vogels, ook ratten en muizen aantrekken die ziekten kunnen overbrengen.
Als u vogels wilt voeren in uw tuin, kijk dan eens op de website van de vogelbescherming hoe u dat het beste kunt doen zodat de kleinere zangvogels ervan profiteren in plaats van de grotere vogels zoals duiven, kauwen en kraaien: www.vogelbescherming.nl/in-mijn-tuin/vogels-voeren(Verwijst naar een externe website)