Ontwikkelingsvisie Oude Dorp 2030

“Het uniek stukje Houten dat uniek moet blijven”

Het Oude Dorp met het Plein is een bijzonder stukje Houten. De gemeenteraad heeft de visie op de toekomst ervan vastgesteld. Het Plein als hart van het Oude Dorp moet de plek zijn waar je graag bent. Waar je prettig kan winkelen, een terrasje pakken een praatje maken. Deze sfeer moet ook uitstralen op de rest van het Oude Dorp.

Een plek waar je graag bent

Groen, ruim, stijlvol en historisch is het Plein. Auto’s en fietsers schikken zich naar de voetgangers. Je kunt er ontspannen flaneren, wandelen of slenteren omgeven door historisch Houten. Nieuwe historische lantaarnpalen en ingetogen reclame-uitingen versterken dit historische gevoel. Het Plein is het middelpunt van evenementen en festiviteiten. De sfeer en inrichting van het Plein vloeit uit in de straten er naartoe. Dit is het beeld voor 2030 dat de visie schetst.

Kracht van het Oude Dorp versterken

De horeca en winkels zijn belangrijk voor de levendigheid, leefbaarheid en vitaliteit van het Oude Dorp. De huidige samenstelling levert meer op dan de som der delen. Het is een uniek winkelgebied. De ruimte om te ondernemen blijft, maar passend in het Oude Dorp. Bereikbaarheid en parkeren zijn belangrijk voor horeca en winkels. De gemeente gaat de ontsluiting en parkeren richting 2030 aanpakken.

Nieuwbouw en plek voor nieuwe voorzieningen

De Ontwikkelingsvisie Oude Dorp 2030 richt zich niet alleen op het Plein. Bouwen op verschillende plaatsen in het Oude Dorp komen aan de orde. De visie gaat ook in op de zoektocht naar een plek voor een wijkcentrum en sociaal culturele voorzieningen.

Het is zo 2030 dus aan de slag

Het vaststellen van de visie is de afsluiting van een traject van 2,5 jaar. Bewoners en ondernemers hebben erover meegedacht. Veel is onderzocht. De gemeenteraad heeft zich uitgesproken over de richting. Het resultaat is een visie die voor het Oude Dorp een stip op de horizon zet. Daarna beschrijft de ontwikkelingsvisie de stappen die de gemeente gaat zetten om daar te komen. Met de Ontwikkelingsvisie Oude Dorp 2030 kunnen inwoners, ondernemers en gemeente weer vooruit.

De gemeenteraad heeft de Ontwikkelingsvisie Oude Dorp 2030 op 15 februari 2022 vastgesteld.

"Houten is en blijft in ontwikkeling".

De gemeente wil van het Oude Dorp een aantrekkelijker, levendiger gebied maken met een evenwichtige mix aan functies. Hiervoor wil de gemeente met een frisse blik en in samenhang een nieuwe en actuelere visie opstellen.

Voordat de gemeente hiermee begint, zijn inwoners in 2019 gevraagd om ideeën en wensen. Lees hier  hoe inwoners mee konden doen.

In de nieuwe visie is aandacht voor:

  • een aangepaste verkeer- en parkeersituatie
  • een autoluw of autovrij Plein
  • initiatieven uit de samenleving
  • duurzame (zorg)woningen
  • horeca en detailhandel
  • herontwikkeling van de locaties ‘Van Harte school’ en ‘De Grund’
  • het versterken van het historische karakter
  • vergroening en klimaatbestendig maken van de openbare ruimte
  • ontmoetings- en (groene) speelplekken

De eerdere visie dateert uit 2009. Op verschillende gebieden zijn de ambities van toen uitgevoerd. Bijvoorbeeld de herontwikkeling van De Stenen Poort, meer levendigheid door evenementen en horeca en meer parkeerplaatsen. Niet alle maatregelen hebben voldoende effect gehad. Daarnaast blijkt dat behoeften van inwoners en ondernemers zijn veranderd. Hoog tijd om de visie te actualiseren. De gemeenteraad heeft hiervoor op 5 juni 2019 de startnotitie (pdf, 2 MB)Herijking Visie Oude Dorp’ (pdf, 305 KB) vastgesteld.

Van 12 juli tot 1 september konden inwoners meedoen met een wandelroute en online enquête. De start was bij de muziektent op het Plein. Wethouder Herman Geerdes bracht ter aanmoediging, samen met zangeres Jolien Kistemaker, een Houtense versie van het lied 'Ons Dorp' van Wim Sonneveld. (Zie filmpje.)

Maar liefst 288 inwoners maakten gebruik van deze mogelijkheid. De volgende stap was het bespreken van de uitkomsten tijdens werkateliers waar telkens andere thema's aan de orde kwamen.

De werkateliers vonden plaats op:

26 september:            thema historisch dorpskarakter
3 oktober:                   thema wonen, zorg, onderwijs, spelen
10 oktober:                 thema winkelen, uitgaan, ontmoeten, cultuur
17 oktober:                 thema veilig lopen, fietsen, rijden, parkeren
25 november:             alle thema's speciaal voor inwoners tot 35 jaar.

Eindrapportage inbreng inwoners

Het participatietraject is in opdracht van de gemeente begeleid door bureau De Wijde Blik.De eindrapportage kunt u hier raadplegen (pdf, 21 MB). Ook is de gemeente in gesprek met verschillende belanghebbenden en laat de gemeente enkele onderzoeken doen. Alle inbreng vertaalt de gemeente in verschillende scenario's voor een concept-visie.

Het Oude Dorp moet een plek worden waar je onbezorgd rond kunt lopen en kunt genieten van de sfeer en de historische omgeving. Het Plein, de vroegere kerkbrink, moet een gezellige en bruisende plek in Houten worden waar mensen elkaar ontmoeten en samenkomen. Een levendig en aantrekkelijk gebied waarin een evenwichtige mix aan (gebruiks)functies de ruimte krijgt. Een gebied met fraaie vormgeving en met een prettig en veilig verblijfsklimaat.  

  1. Rijden, parkeren, fietsen en lopen 
    De overgang van het nieuwe Houten naar het Oude Dorp verloopt geleidelijk. De architectuur van nieuwe woningen die tegen het Oude Dorp aan liggen, sluiten aan bij de kwaliteit van het Oude Dorp. Deze geleidelijke overgang brengen we ook aan in de inrichting van de verkeersruimte. Dichter naar het plein wordt de dominante rol van de auto overgenomen door fietsers en voetgangers. Op het plein zelf bepalen de voetgangers de regels en schikken automobilisten en fietsers zich daarnaar. Met deze herinrichting van de verkeersruimte gaat de onveiligheid op verschillende punten in het Oude Dorp tot het verleden behoren. De verkeersstroom door het Oude Dorp wijzigt waardoor de drukte beter wordt gespreid en de kwaliteit van het verblijf voor iedereen verbetert. 
     
  2. Ruimte voor spel en ontmoeting 
    Het Plein is een plaats voor ontmoeting. Dat gebeurt tijdens dagelijkse bezigheden maar ook bij speciale gelegenheden. Met dodenherdenking en bevrijdingsfeest houdt het plein de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend. Kerstmarkt, braderie en streekmarkt zijn gezellige evenementen, net als de Cultuurnacht, Pompoen Snijden bij Halloween en Dansen op het Plein. Op die momenten stroomt het plein vol en is er ruimte nodig. Om bezoekers de maximale ruimte op het plein te geven blijven alleen de verblijfsfunctie en de verkeersafhandeling gehandhaafd. Elkaar zien en spreken, samen lachen, zingen en stil zijn, bevordert de samenhorigheid en het begrip voor elkaar. Meer evenementen en activiteiten leveren een bijdrage aan de saamhorigheid tussen Houtenaren. Af en toe best een beetje ‘last’ van elkaar hebben mag, maar structurele ‘overlast’ moet beslist worden voorkomen.  
     
  3. Het Oude Dorp, duurzaam en groen  
    Om het verblijf nog aangenamer te maken verhogen we de duurzame en groene kwaliteit van het Plein. De hoge oude platanen, de kerk, winkels, horeca en de open ruimte geven het Plein allure en maken het tot een prettige plaats om te verblijven. Bij de herinrichting van het plein concentreren we ons op de verblijfsfunctie: het milieustation verdwijnt, er blijft slechts een beperkt aantal parkeerplaatsen beschikbaar, het fiets parkeren wordt beter georganiseerd. Het Plein wordt heringericht met meer groen en er wordt ook gekeken hoe we bij een stevige regenbui droge voeten kunnen blijven behouden. Op deze manier vermeerdert de historische allure van het Plein, maar voldoet het ook aan de duurzaamheidseisen van deze tijd.  
     
  4. Winkels en horeca 
    De winkels en horeca onderstrepen het bijzondere karakter van het Oude Dorp. Aan en rond het Plein liggen veel speciaalzaken, vaak van lokale ondernemers. Voor de dagelijkse boodschappen kun je terecht bij winkels van de landelijke ketens. De reclame-uitingen van de ondernemers aan en rond het plein zijn anno 2021 ingetogen. Neon- en lichtreclames zijn beperkt aanwezig. De gemeente gaat met ondernemers bekijken of deze mooie, autonoom ontstane situatie kan worden bestendigd met afspraken. De winkels en horeca zijn van belang voor het voortbestaan van het Plein. Ook in de toekomst blijven zij ruimte krijgen om hun onderneming gezond en vitaal te houden. Ruimtelijke plannen van bedrijven moeten wat betreft omvang, uitstraling en effecten op verkeer passen in het historische karakter van Oude Dorp.  
     
  5. Het historische karakter van het Oude Dorp 
    Houten kent een lange geschiedenis. Bij de Hervormde kerk aan de brink (nu het Plein) zijn restanten gevonden van een oude Romeinse villa (boerderij). In het oude brinkdorp, nu het Oude Dorp geheten, herinnert het Plein met de kerk en zijn kloeke toren, dorpspomp, muziektent, enkele oude boerderijen en herbergen nog aan het dorp van weleer. De geschiedenis van het Oude Dorp start in het midden van de middeleeuwen. De inrichting, de bebouwing en de functies van de kerkbrink, het huidige Plein, is in de loop van eeuwen doorlopend veranderd. Het Plein was ongeveer negen eeuwen lang het centrum van Houten. Dit is op de dag van vandaag nog te herkennen, bijvoorbeeld met de markering in het straatwerk van de contouren van een Romeinse villa, door de twee kerken, de winkels en de horeca. Je bent je dat niet altijd bewust als je met een kopje koffie het nieuws op je telefoon aan het bekijken bent of er samen met vrienden je verjaardag viert. De geschiedenis voel je wel. Het historische karakter gaan we behouden en versterken. De gemeente ontwikkelt de bescherming van het dorpsgezicht in een omgevingsplan. Zo zorgen we dat het historische karakter van Oude Dorp behouden blijft.  
     
  6. Visie voor gebiedsontwikkeling (hoofdstuk 4)  
    Het Oude Dorp moet een plaats blijven waar mensen wonen, leven en beleven met een verschillende achtergrond: van jong tot oud, van arm tot rijk en mensen die meer of minder mobiel zijn. Bij de ontwikkeling van nieuwe locaties wordt hiermee rekening gehouden. Een ontwikkelingsvisie gaat naast beleving en historie ook over de fysieke leefomgeving. Op het Oude Dorp werkt ook een relatief kleine ontwikkeling al snel door naar andere plannen. Bij ontwikkeling van initiatieven zal scherp gekeken worden naar de doorwerking van deze initiatieven op de kwaliteit van het Plein.  

‘Het Oude Dorp, een plaats voor iedereen!’ 

Er is in het participatietraject veel informatie opgehaald. Het college van burgemeester en wethouders heeft alle inbreng afgewogen en richting gegeven. Er is begin 2021 een concept visie opgesteld met een uitvoeringsprogramma (zie download op deze pagina), waarin te lezen valt welk standpunt het college heeft ingenomen. De opgefriste visie bevat dan de uitgangspunten voor de verdere ontwikkeling van het Oude Dorp.

Na vaststelling door het college van b&w is een consultatieronde gestart waarin we alle inwoners van Houten in de gelegenheid hebben gesteld te reageren op dit concept ‘Herijking Visie Oude Dorp 2030’. Na verlenging van deze consultatieronde was deze mogelijkheid er tot 10 mei via oudedorp@houten.nl.

Met de reacties die tijdens deze consultatieronde naar voren zijn gekomen, is de concept visie op onderdelen aangepast, opnieuw geagendeerd in het college waarna het aan de gemeenteraad is om begin oktober een besluit te nemen. Bij de behandeling in de gemeenteraad begin oktober zijn een aantal moties en amendementen met een breed spectrum aan aandachtspunten ingediend met het doel de Ontwikkelingsvisie meer te profileren, meer bewuste keuzes te maken en concretere kaders toe te voegen. Bijvoorbeeld een concretere keuze voor een beschermd dorpsgezicht en kaders voor ruimtelijke initiatieven. Na alle input van de betrokkenen in en rond het Oude Dorp is dan de gemeenteraad aan zet om een beslissing over de visie te nemen. De gemeenteraad heeft de Ontwikkelingsvisie Oude Dorp 2030 op 15 februari 2022 vastgesteld.