Regenwater

Elk jaar valt ongeveer 48 miljard liter hemelwater uit de Houtense Hemel in de vorm van regen, hagel of sneeuw. Deze neerslag verdwijnt meestal via de regenpijpen van gebouwen, huizen en putten in de riolen onder de straten. Bij hevige regenbuien blijft het water soms op de straat staan. Bij zeer heftige regenbuien kan de riolering soms de grote hoeveelheid regenwater niet aan. Vanwege veranderingen in het klimaat zullen er steeds vaker heftige regenbuien voorkomen, en dit heeft gevolgen voor hoe de openbare ruimte en tuinen werken. Hierdoor kan niet al het regenwater worden afgevoerd.

De gemeente heeft een wettelijke verantwoordelijkheid voor het afvoeren van regenwater (volgens artikel 3.5 van de Waterwet). Deze verantwoordelijkheid heeft vooral te maken met inspanningen leveren. Dit betekent dat de gemeente ervoor moet zorgen dat regenwater op een goede manier wordt verzameld en verwerkt. Dit geldt niet als het logisch is dat mensen zelf hun regenwater in de grond of in het wateroppervlak laten lopen.

Het Water en Rioleringsplan (WRP) 2016-2019 beschrijft hoe de gemeente Houten ervoor zorgt dat de verantwoordelijkheid voor regenwaterafvoer wordt nagekomen (en ook voor het afvoeren van stedelijk afvalwater en grondwater).

Om te voorkomen dat er te veel water in een gebouw komt tijdens regen, is het belangrijk dat er bij elke regenpijp een speciale put is. Als de buizen buiten niet genoeg water kunnen wegvoeren, is er een risico dat water van het dak van het gebouw via de wc of een afvoerputje naar binnen stroomt. Als er onderaan de regenpijp een speciale put is, kan het water door een rooster de tuin in stromen. Op deze manier wordt voorkomen dat er veel schade en overlast in het gebouw ontstaat. Zo'n put is heel belangrijk voor het rioleringssysteem in huis.

Regels verplichting ontlastput

Sinds 2012 is het verplicht om bij nieuwbouw een ontlastput te hebben (volgens het Bouwbesluit, NEN 3215). Deze verplichting geldt niet voor bestaande gebouwen. Toch is het slim als eigenaren van gebouwen hun deel van de riolering aanpassen aan de regels en één of meer ontlastputten plaatsen. Door de veranderingen in het klimaat worden problemen door wateroverlast waarschijnlijker. Het wordt steeds belangrijker om ontlastputten te hebben. De gemeente raadt aan dat inwoners en bedrijven ontlastputten in hun regenpijpen installeren. U kunt ontlastputjes en benodigdheden kopen bij Praxis in Houten, waar ze een duidelijke demonstratieopstelling hebben.

Wat is een ontlastput

Een ontlastput zit in of onder aan de regenpijp. Er zijn twee mogelijkheden, de keuze voor één van de opties is afhankelijk van de omstandigheden.

Ontlastput A, ontlastput zonder sifon

Wanneer er in de regenwaterafvoer een stankslot (zwanenhals) aanwezig is, is de kans op geuroverlast nihil, in deze situatie kiest u voor ontlastput A. Ontlastput A is compact en eenvoudiger in te bouwen. De ontlastput kost 15 euro.

Ontlastput B, ontlastput met sifon

Wanneer er in de regenwaterafvoer geen sifon aanwezig is ontstaat er geuroverlast door de open verbinding met het riool. In deze situatie kiest u voor ontlastput B. Deze ontlastput beschikt over een stank afsluitende sifon. Ontlastput B kost 50 euro.

Waarop moet u letten?

Voordat u naar de winkel gaat, is het slim om te onderzoeken welke ontlastput geschikt is voor u. Controleer of er een stankslot in de regenwaterafvoer zit om geuren te voorkomen. U moet de regenwaterafvoer hiervoor vrijgraven om genoeg ruimte te hebben. Daarna zaagt u de regenwaterafvoer die verticaal aan de muur is bevestigd door op 1,5 cm boven de grond en 4,0 cm onder de grond. Hierdoor verwijdert u een stukje buis van 5,5 cm uit de regenwaterafvoer, wat genoeg ruimte biedt voor ontlastput A.

Als er geen rioollucht uit de afvoer komt en er is een stankslot aanwezig, kunt u ontlastput A kiezen. Als er wel een rioollucht uit de afvoer komt, kiest u voor ontlastput B. Meet ook de breedte van de regenpijp op, want die heeft u nodig om geschikte PVC hulpstukken te kopen. Monteer de bovenkant van de ontlastput altijd lager dan het laagste afvoerpunt in uw huis. Als bijvoorbeeld de begane grondvloer een schrobputje heeft, is het belangrijk dat het ontlastputje lager wordt geplaatst.

Ontlastput A, na plaatsing en herstel straatwerk

Ontlastput B, tijdens en na montage

Hulp bij de montage

Het plaatsen van een ontlastput is vrij eenvoudig, op het Youtube kanaal van gemeente Houten www.houten.nl/water staan 3 instructievideo’s die u kunt bekijken.

Bedrijven binnen de gemeente die ervaring met de montage van ontlastputjes zijn:  

Installatiebedrijf Smit
Telefoonnummer (030) 60113 34
info@smit-installatie.nl

Installatietechniek Rijnhuis
Telefoonnummer(030) 634 07 63
info@installatietechniek-rijnhuis.nl

Voorkomen wateroverlast bij extreme buien en verstoppingen

De klimaatverandering heeft merkbare gevolgen voor de verwerking van regenwater in Houten. Een bui waarbij binnen één uur 40 mm water of meer valt, is geen uitzondering meer. Dit komt neer op 40-60 liter water per vierkante meter.

Binnen het stedelijk gebied van Houten Noord en Zuid ligt een verbeterd gemengd rioolstelsel. Via dit systeem worden het huishoudelijk afvalwater en het regenwater in één buis naar de zuivering afgevoerd. Gemengde rioleringsstelsels worden ontworpen volgens de algemene normen. Dit houdt in dat een regenbui die statistisch gezien één keer in de twee jaar voorkomt, geen water op straat mag veroorzaken. Bij zwaardere regenbuien mag er tijdelijk water blijven staan op straat die wordt benut als berging. Het hoogteverschil tussen het vloerpeil van een pand en het peil van de weg is normaal gesproken 20 cm. Zelfs wanneer er 15 cm water op straat staat zal een aangesloten pand droog moeten blijven.

Hevige neerslag veroorzaakt in sommige gevallen toch overlast in aangesloten panden. Op deze pagina kunt u lezen wat u hier zelf aan kunt doen.

Als u problemen ervaart bij de afvoer van afvalwater is het verstandig contact op te nemen met de gemeente. De gemeente is 24 uur per dag 7 dagen per week te bereiken via het meldpunt openbare ruimte: tel. (030) 63 92 101.

Wateroverlast in de woning bij hevige regenval wordt veelal veroorzaakt door;

  • Slechte ontluchting van de standleiding (zie waarom borrelt mijn riolering)
  • Verstopping in de huisaansluiting (zie aanbrengen ontlastput)
  • Weerstand in gemeentelijke riolering (zie aanbrengen ontlastput)
  • Woning ligt onder niveau van de weg

Waarom borrelt mijn riolering?

Het borrelen heeft te maken met een slecht werkende ontluchting van de binnenhuisriolering. In Houten ligt op veel plaatsen een gemengd rioolstelsel waarin het huishoudelijk afvalwater samen met het regenwater wordt afgevoerd naar de zuivering. Normaal gesproken staat het hoofdriool vrijwel leeg, maar tijdens hevige regenval vult het rioolstelsel zich met regenwater. De lucht die in het hoofdriool aanwezig is moet plaats maken voor het water. Dat gebeurt via de huisaansluiting en de binnenhuisriolering van de woning. Het onderdeel van de binnenhuisriolering dat voor de ontluchting zorgt heet de ontspanningsleiding. Deze leiding steekt door het dak van de woning en heeft een open verbinding met de buitenlucht.

Wanneer de ontspanningsleiding onvoldoende werkt kan de lucht via de stankafsluiter van de wastafel, de WC of een keukenafvoer ontsnappen. Hierbij ontstaan borrelende geluiden, opspattend water en stank. Een juist werkende ontspanningsleiding voorkomt overlast.

Verstopping in de huisaansluiting

Een verstopping in de huisriolering kan voor wateroverlast in de woning zorgen wanneer er geen ontlastput is gemonteerd. De handwijze bij verstoppingen is beschreven bij B1. Informatie over het aanbrengen van een ontlastput treft u aan bij A6.

Weerstand in de gemeentelijke riolering

Bij hevige regenval waarbij tijdelijk water komt te staan heeft invloed op de afvoer vanuit de huisriolering op de hoofdriolering. Het kan voorkomen dat tegendruk in het hoofdriool de afvoercapaciteit beperkt. Het regenwater van uw eigen dak kan dan via een wc, wastafel of schrobputje de woning binnenlopen. Een ontlastputje is in dergelijke situaties onmisbaar en voorkomt waterschade in de woning. Informatie over het aanbrengen van een ontlastputje treft u aan bij A6

Woning ligt onder het niveau van de weg

Bij A2.0 is aangegeven dat wanneer bij hevige neerslag het riool geheel vol staat, ook de weg wordt gebruikt om tijdelijk regenwater te bergen. De kans op wateroverlast in een woning die lager ligt dan de weg is dan groot, er zijn beschermingsmaatregelen nodig. 

Wanneer in een souterrain zich sanitaire voorzieningen bevinden zoals een douche- of schrobputje, toilet, wastafel of wasmachineafvoer ontstaat een risico op wateroverlast. Bij zware regenval kan de stijgende waterstand in het openbaar riool boven het vloerpeil van het souterrain komen, waardoor rioolwater dan niet meer van de woning afstroomt, maar juist ernaartoe.

Voorzieningen ter voorkoming van wateroverlast in souterrainwoningen en kelders zijn opgenomen in de bouwregelgeving. Als de binnenhuisriolering volgens de regels is aangelegd, kan er eigenlijk niet veel misgaan.

Aanpassingen om wateroverlast te voorkomen

U kunt een rioolwaterpomp in de gebouwriolering (laten) plaatsen Door de constructie en werking van een goede pomp kunt u altijd water blijven lozen en zal er geen afvalwater uit het openbaar riool terugstromen, ook al staat het openbaar riool vol. U kunt een terugslagklep in de gebouwriolering (laten) plaatsen. Als de afvalwaterstromen van huishoudelijk afvalwater en regenwater gescheiden van elkaar zijn uitgevoerd tot buiten de woning kan de regenpijp aan de voorzijde gewoon afvoeren Vaak is een regenpijp aan de achterzijde van de woningen aangesloten op gebouwriolering waar ook huishoudelijk afvalwater op loost. Er kan dan geen regenwater worden afgevoerd wanneer de klep is dichtgegaan. Het is dan raadzaam om door een vakman uit te laten zoeken hoe de afvoer van regenwater op een andere manier gewaarborgd kan worden.

Aansprakelijkheden

De woningeigenaar is zelf verantwoordelijk voor het goed functioneren van zijn gebouwriolering die is aangesloten op de openbare riolering. Een niet goed functionerende gebouwriolering is immers nadelig voor de gezondheid. Het is daarom belangrijk dat u als woningeigenaar preventieve maatregelen neemt om zo schade door wateroverlast in te voorkomen. Voor regelgeving van particuliere gebouw- en buitenriolering zie het Bouwbesluit, de NEN 3215 en de NTR 3216.

Ontstaan van water op straat

Bij hevige buien is het riool niet groot genoeg om al het regenwater af te voeren naar de zuivering. Overtollig regenwater blijft tijdelijk op straat staan totdat het riool het water weer kan verwerken.

Het rioolsysteem in Houten verwerkt 20 mm regen per uur, het water is dan ook weer snel van de straat verdwenen. Bij het ontwerpen van een rioolstelsel is het tijdelijk vasthouden van regenwater op straat tijdens hevige neerslag een landelijk uitgangspunt. Hiermee blijven de kosten van een rioolsysteem betaalbaar.

Door klimaatsverandering en de toename van extreme regenbuien neemt de kans op “water op straat” toe. Het regenwater zal op een hoger niveau komen en langer blijven staan. De gemeente zoekt daarom samen met bewoners en bedrijven naar mogelijkheden om overtollig water op straat tijdelijk te “parkeren” zonder ernstige overlast of schade.

Maatregelen om wateroverlast te voorkomen

Afkoppelen

Regenwater is schoon genoeg om rechtstreeks af te voeren naar het oppervlaktewater of om direct af te voeren in de bodem. Dit heet afkoppelen, omdat het regenwater niet meer is gekoppeld aan het gemengde rioolstelsel dat naar de rioolwaterzuivering gaat. Het rioolstelsel hoeft dan minder water te verwerken.

In Houten is de laatste jaren bij het groot onderhoud van straten veel verharding afgekoppeld van het rioolstelsel. Meestal is daarvoor de een geperforeerde IT buis (infiltratie en transport) in de grond gelegd van waaruit het water in de grond kan weglopen. Wanneer het infiltreren bij hevige regenval niet snel genoeg verloopt stroomt het regenwater watergang.

Voor wijken met gemengde rioolstelsels onderzoeken wij bij vervangingen en reconstructies altijd de mogelijkheid tot afkoppelen. Hierbij wegen wij kosten, maatschappelijke acceptatie en ruimtelijke inpasbaarheid tegen elkaar af.

Regenwater in uitbreidingsplannen wordt in principe niet afgevoerd naar de zuivering maar lokaal verwerkt. Bij inbreidingsplannen dient minimaal 10 mm regenwaterberging op eigen terrein te worden gecreëerd. Iedere m2 afgekoppeld oppervlak zorgt ervoor dat er jaarlijks 800 liter hemelwater binnen het stedelijk gebied wordt benut.

Ontstening

Waar zinvol en mogelijk willen we ook eventueel verharding in de openbare ruimte reduceren. Hierdoor vindt meer infiltratie van regenwater plaats en wordt hittestress tegengegaan. Het reduceren van verharding leidt op termijn ook tot lagere onderhoudskosten. Uitgangspunt kan zijn dat een trottoir dat weinig wordt belopen niet breder hoeft te zijn dan 1,2 meter (exclusief de trottoirband) met een minimum vrije doorgang bij obstakels zoals lantaarnpalen (conform Voetpaden voor iedereen, van Bouw Advies Toegankelijkheid, aug. 2015). Het ontstenen heeft ook een voorbeeldfunctie voor particulieren gelet op de gemeentelijke activiteiten om bewoners te stimuleren tuinen te vergroenen.

Waterpasserende bestrating

De aanleg van water passerende verharding op parkeerplaatsen is ook een maatregel tegen wateroverlast die we zullen overwegen bij reconstructies. De gemeente streeft ernaar om jaarlijks 100 bestaande parkeervakken te voorzien van waterpasserende verharding.

Hoe houden we het regenwater schoon?

Als het regenwater direct de grond of de watergang instroomt, is het belangrijk dat zo min mogelijk milieuonvriendelijke stoffen in het schoon hemelwaterriool komen. Daarom is het beter als u geen auto's wast op straat, de stoep en uw balkon niet schrobt met chloor of zeep en geen gebruik maakt van onkruidbestrijdingsmiddelen. Bij aansluiting op het schoon hemelwaterriool kan de regenpijp ook niet gebruikt worden als afvoer voor bijvoorbeeld de wasmachine.

Kolken en lijnafwatering

Jaarlijks laat de gemeente alle straat- en trottoirkolken (putten) en de lijnafwatering in het openbaar gebied reinigen. Op plaatsen waar de kolkenzuiger niet kan komen wordt het reinigen handmatig uitgevoerd. Het onderhoud van kolken in achterpaden ligt bij de eigenaar van het achterpad. Over het algemeen zijn dat de aanliggende huiseigenaren, het is verstandig in overleg met elkaar periodiek onderhoud uit te voeren om wateroverlast te voorkomen.

Wadi’s

In Houten liggen op verschillende locatie’s wadi’s; op deze verdiepte grasvelden kan regenwater de grond in zakken. Na hevige regenval mag er 24 uur water blijven staan op de wadi, daarna moet deze weer droogvallen.

Verstening in het stedelijk gebied

Tijdens de klimaatverkenning zijn luchtfoto’s van 2015 vergeleken met foto’s uit 2005. Hierbij is gebleken dat de verstening van tuinen met 30% is toegenomen. De verstening van tuinen is om verschillende redenen ongewenst.

De gemeente zet zich in om de versteningstrend te doorbreken en om te buigen door meer groen terug te brengen in tuinen en de openbare ruimte. Meer beplanting zorgt voor een gezondere en prettiger leefomgeving waar ook bijen, vogels en andere dieren kunnen leven. Daarnaast draagt groen bij aan de opvang en verwerking van hemelwater. Dit is noodzakelijk aangezien we door de klimaatverandering vaker te maken krijgen met extreme buien die voor overlast zorgen.

Natuurlijk de watervriendelijke tuin

Bij veel huizen stroomt regenwater van het dak en terras naar het openbare riool. Dat gebeurt via regenpijpen en putjes. Het riool voert het water af naar de rioolwaterzuivering (rwzi), maar dat is zonde. Want regenwater is schoon en kan prima in de bodem zakken en het grondwater aanvullen.

Bovendien ontstaan problemen als het riool te veel regenwater moet verwerken. Dat gebeurt steeds vaker vanwege het veranderend klimaat. Maar ook omdat particulieren meer en meer hun tuinen betegelen. Het regenwater dat eerst in de bodem zakte stroom nu naar het riool. De kans op wateroverlast kan eenvoudig worden beperkt door de omgeving zo groen mogelijk te houden. De gemeente, bewoners en bedrijven hebben hierbij een gezamenlijke opgave, beide beheren ze 50% van het stedelijk gebied. De gemeente probeert bij aanleg en reconstructies de verharding in het openbaar gebied zo veel mogelijk te beperken. Parkeervakken met waterpasserende verharding, vergrote boomkransen en afkoppelen van regenwater zijn maatregelen die vaak worden toegepast.

Tegel eruit, plantje erin

Bewoners kunnen ook veel in de strijd tegen wateroverlast. Een watervriendelijke levende groene tuin is een buffer die wordt gebruikt om tijdelijk regenwater op te vangen. Een verhouding van 60% groen en 40% verharding is een optimale verhouding waardoor het regenwater goed kan wegzakken in de bodem. Hierdoor is er bij heftige buien minder snel kans op overstroming van de rioolputten en wateroverlast op straat. Een watervriendelijke tuin heeft een natuurlijke buffer en kan beter tegen droge periodes. Door de klimaatverandering zullen deze periodes ook vaker voorkomen. Een watervriendelijke levende groene tuin is koeler in de zomer draagt bij aan de biodiversiteit.

Folder met tips

Een watervriendelijke tuin lijkt misschien ingewikkeld om aan te leggen, maar wat kleine aanpassingen maken al veel verschil. Met aangepaste inrichting, beplanting en andere maatregelen is de waterhuishouding in en rond de tuin te verbeteren. Ook vraagt een groene tuin niet altijd meer onderhoud. Om bewoners te inspireren, is er een folder met ideeën voor de watervriendelijke tuin beschikbaar. Hierin staan diverse voorbeelden hoe een tuin te vergroenen.

Download: Folder “Jouw buurt regenbestendig! Help je mee?” (pdf, 598 KB)